piątek, 19 czerwca 2015

Sarah Waters - "Za ścianą"




Sporo czasu minęło od ostatniej powieści Sary Waters. Mistrzyni gotyckiej obyczajówki wraca z mieszanką romansu i kryminału i robi to w naprawdę niezłym stylu. 
Wczesne lata dwudzieste, ledwo co skończyła się wojna, a nowa rzeczywistość jest całkiem inna od tej znanej i oswojonej. Frances Wray mieszka z matką gdzieś na londyńskich przedmieściach. Po śmierci ojca i braci to właśnie Frances przypada rola głowy rodziny, a dla panny przyzwyczajonej do pewnego poziomu życia stanowi to niemałe wyzwanie. Niegdyś zaangażowana politycznie feministka teraz koncentruje się raczej na tym co włożyć do garnka i jak utrzymać w ryzach coraz bardziej sypiący się dom. Zamiast na towarzyskich spotkaniach, Frances spędza dnie szorując podłogi i cerując własne,  rozsypujące się ubrania. 
Kiepska sytuacja finansowa zmusza panie Wray do wynajęcia części domu - i tak w życiu Frances pojawia się urzędnicze małżeństwo na dorobku. Początkowo trudni do zaakceptowania intruzi z czasem stają się częścią codziennego krajobrazu, a Lilian zostaje najpierw przyjaciółką,  potem kochanką Frances. Zakazana namiętność prowadzi do zbrodni, a wtedy "Za ścianą" z obyczajowego romansu płynnie zmienia się w kryminał. 

Powieść Waters, gdy odrzeć ją z historycznego kostiumu, okazuje się zaskakująco aktualna. Jest tu sporo spostrzeżeń o naturze związków międzyludzkich. O tym, że w bliskiej relacji dwóch osób zawsze ktoś kocha bardziej i o tym jak łatwo nim wtedy manipulować. O płynnym przechodzeniu z roli drapieżnika do bycia ofiarą. 
Ale najciekawszy jest ogólny portret kobiet przyzwyczajonych do życia na trzecim planie, które nagle - zmuszone przez powojenne okoliczności - odkrywają, że potrafią być samowystarczalne. W pewnym sensie jest to powieść o sile kobiecości.
Czymkolwiek by nie była, czyta się ją wspaniale.

wtorek, 9 czerwca 2015

John Updike - "Pary"



Kiedy taki pisarz jak John Updike bierze na warsztat mikrokosmos amerykańskiej prowincji, można być pewnym, że efekt będzie zupełnie wyjątkowy. 
Na przykładzie kilku małżeństw poznajemy obraz tak dobrze znany choćby z sielankowych seriali. Są lata sześćdziesiąte, więc mężowie pracują, a żony zajmują się ogarnianiem codzienności, na wystrzyżonych trawnikach stoją zadbane, podobne do siebie domy, a na podjazdach takie same samochody. Oczywiście ta idealna przykrywka nie ma nic wspólnego z prawdziwym życiem mieszkańców Tarbox. Zblazowani, znudzeni życiem mężowie i żony, nie mają innych rozrywek niż spotkania we własnym gronie, suto zakrapiane przyjęcia i romanse. W zamkniętej, małej społeczności kolejne zdrady są widoczne i oczywiste dla wszystkich poza aktualnie zdradzanym małżonkiem. Za towarzyskimi konfiguracjami czasem trudno nadążyć. Pozbawieni większych problemów bohaterowie "Par" szybko nudzą się swoimi zakazanymi związkami i równie szybko zaczynają szukać nowych podniet. 
Choć na pozór wszyscy tu wiodą życie godne pozazdroszczenia to tak naprawdę tylko ślizgają się po jego powierzchni, pozbawieni głębszych refleksji i w gruncie rzeczy nieszczęśliwi. A jedyne, co może wyrwać bohaterów z płytkiej egzystencji, to z rzadka przytrafiające się im prawdziwe dramaty - konieczność aborcji, realne widmo rozwodu. W powieści Updike'a najbardziej wygrani okazują się ci, którzy najniżej upadli i wyrwali się z zamkniętego kręgu par. 

Czyta się to wspaniale, mimo początkowo trudnego do ogarnięcia nagromadzenia postaci. Jest w tej powieści bardzo teatralny klimat, właściwie większą jej część z łatwością dałoby się przerobić na sztukę, a może już to zrobiono? W końcu to Updike, chyba nie znam innego pisarza, który pochyla się nad ludzkimi słabostkami tak bezlitośnie i czule zarazem. 

Kupiłam powieść wydaną przez Świat Książki, nagromadzenie literówek było katastrofalne. Ale i tak cieszę się, że mogłam tę książkę przeczytać, jest absolutnie fantastyczna.